Hoe gaan mensen om met lijden, ziekte, dood? En waar is God dan in dat lijden?
Het boek Job stelt, de eeuwenoude vraag hoe mensen omgaan met lijden, ziekte en dood. En ook de vraag waar God dan is in dat lijden. Job is een rechtvaardige, van onberispelijk gedrag. Een rijk man ook: veel kinderen, bezittingen en aanzien. Maar dan gebeurt het onverwachte: Job wordt getroffen door allerlei ellende. Hij raakt alles kwijt: zijn vee, knechten en zijn kinderen. Hij wordt ziek en krijgt zweren over zijn hele lichaam. In het verhaal zit hij te klagen op een mesthoop.
Bij zo’n situatie krijg je dan een aantal mogelijke houdingen en reacties. Ze zijn van alle tijden.
Job begrijpt er niets van
Een eerste houding. Job begrijpt er niets van, verwijt zijn God dat hij hem altijd onberispelijk heeft gediend, en vraagt waarom hij nu blijkbaar gestraft wordt. Als je een rechtvaardig en onberispelijk leven leidt, dan heb je toch ook “recht” om uiteindelijk daarvoor toch iets terug te krijgen? Waarvoor doe je het anders?
Een contract met God?
Job ziet zijn relatie met JHWH dus als een soort contract. Voor wat hoort wat. Hij heeft zoveel geïnvesteerd in zijn relatie met JHWH dat die investering moet renderen. Ook vandaag leeft de idee dat alles maakbaar is, dat je je leven onder controle moet hebben. Je hoort het duidelijk: “Jij bent de dirigent van je leven.” Als je alles goed doet, dan zal je ook het geluk vinden. Een ideaalbeeld dat velen doet crashen.
Een Godsbeeld als illusie?
Een tweede soort reactie komt van zijn vrouw. Die lacht hem vierkant uit. Ze zegt hem: “Waarom blijf je zo onberispelijk? Je zou die God van jou beter vervloeken en sterven. Bij zo’n God die je zoiets aandoet, is toch niets deugdelijks meer te vinden. Je loopt je illusies achterna”. Een Godsbeeld als illusie…
De ramptoeristen
En de derde reactie. Jobs vrienden komen op bezoek. Ze lijken wel ramptoeristen. Ze zitten eerst 7 dagen samen in stilte. Als Job over zijn lot begint te jammeren, kunnen ze het niet houden. Ze willen Job overtuigen dat hij zeker en vast iets moet mispeuterd hebben, anders word je toch niet ziek. Er moet toch iets zijn dat hij gedaan heeft om al deze miserie te verdienen.
Eigen schuld, dikke bult?
Ook dat vergeldingsprincipe klinkt vandaag nog verrassend actueel: eigen schuld, dikke bult. De opvattingen van Jobs vrienden, hoe subtiel leven die vandaag ook nog. Van een mens die zakelijk succes heeft, wordt over het algemeen goed gesproken. Die mens heeft dat door eigen kunnen en inzicht en hard werken verdiend, hoor je wel eens.
Nochtans is dat succes ook gebaseerd op een groot deel geluk, op het juiste moment op de juiste plaats te zijn en op het zweet van vele anderen. En ook omgekeerd hoor je het wel eens: als je geen werk vindt, is dat met andere woorden je eigen schuld. Dat wordt ook gezegd over mensen in armoede, terwijl armoedeorganisaties al jaren duidelijk maken dat dat principe helemaal niet klopt, en dat mensen die in armoede geboren worden, bijna onmenselijk veel moeite moeten doen om er uit te geraken.
Chaos als deel van de schepping
Terug naar Job. Komt er in het verhaal dan geen antwoord van zijn God? Uiteindelijk wel. In eerste instantie geeft God geen antwoord op Jobs klachten. Maar de negatieve toon verandert compleet als God, als een dichter, de grootsheid van de schepping in het licht zet. En tegelijkertijd aangeeft dat chaos van die schepping deel blijft uitmaken, onlosmakelijk. Lijden is zo misschien wel een deel van die schepping.
Vertrouwen voelen en troost
Voor het eerst in het verhaal voelt Job zich echt geraakt. Hij heeft nog steeds geen antwoord op de oorzaak van zijn lijden, maar zijn vragen stoppen omdat hij plots weer zijn vertrouwen voelt. En een zekere geborgenheid, die hem openbreekt en weer doet zien. Geen gedoe meer over contract, wel een diep wijs en zinvol contact, dat hem heeft getroost.
Er zal altijd chaos zijn, maar er zal ook altijd troostrijke verbondenheid zijn: “Ik heb U horen spreken, en nu heb ik gezien wie U bent. Daarom zal ik verder zwijgen, nu vind ik troost voor mijn kommervol bestaan.”
Bekijk je liever de video? > KLIK HIER
Wat sprak je aan? Deel het met de online community… Schrijf hieronder je commentaar >
Voeg commentaar toe