Een waardige uitvaart (tekstversie)

Waardig begraven te worden

Ik weet niet meer precies hoe lang het geleden is, maar in een Dominicusviering hoorde ik van de voorganger: “Arme mensen vinden het zo belangrijk om op een waardige manier begraven te worden dat ze daarvoor soms zelfs een uitvaartverzekering aangaan.” Het raakte mij heel erg. De geciteerde woorden kwamen van Greet, toen medewerker in de Beweging van Mensen met Laag Inkomen en Kinderen. Ik nam contact op met haar en op onze afspraak was ook Els De Smet aanwezig. Beide vrouwen stonden aan de wieg van Waardige Uitvaart, vrijwilligers die tot op vandaag trouw aanwezig zijn bij de afscheidsmomenten van Gentse inwoners die geen begrafeniskosten kunnen betalen.

Interlevensbeschouwelijk initiatief

Vroeger was zo’n stadsbegrafenis zeer minimaal: een begrafenis of crematieverstrooiing zonder enig ritueel. Sinds het Contactpunt Waardige Uitvaart bestaat krijgt elke overledene een afscheidsmoment. Dat wordt sinds een paar jaar verzorgd wordt door de Gentse Ziekenhuizen, ook al is de overledene niet in het ziekenhuis gestorven. De pastorale medewerker of het Huis van de Mens, soms ook de Moslimgemeenschap, nemen dit op. Ik was zelf vorige lente aanwezig in de kapel van het St. Lucasziekenhuis bij het afscheidsmoment van Gaby. De kapel is een zeer mooie ruimte. Pastor Anne-Mieke vond de goede toon en woorden om troost te bieden aan de aanwezige familie en verzorgers van Gaby. Het raakte me opnieuw en ik was zo blij aanwezig te zijn.

Mensen betrekken

Zowel de Stad Gent en Contactpunt Waardige Uitvaart proberen om zo veel mogelijk mensen te verwittigen die de overledene gekend kunnen hebben: familie natuurlijk, maar ook buren, verzorgers, medewerkers van sociale organisaties, straathoekwerkers, ….

Dat is niet altijd gemakkelijk. Het leven van mensen die een stadsbegrafenis krijgen is zelden eenvoudig geweest. Er zijn vaak breuken of ruzie met de familie, er is grote eenzaamheid. Als vrijwilligers weten we zo goed als niets over de overleden persoon. Bij de uitstrooiing hoor je soms hoe geliefd iemand was door de verpleegkundigen, die hem zelfs in hun vrije tijd gingen bezoeken in het ziekenhuis, omdat er geen familie was. Je hoort ook hoeveel pech iemand had met gezondheid, met verslaving, met armoede. Veel onzichtbaar leed.

Waardigheid en aanwezigheid

Het is belangrijk om hier op een fijnzinnige manier mee om te gaan bij het afscheid. Want elke mens die deze aarde verlaat, verdient dat dit waardig gebeurt, hoe haar of zijn leven ook verlopen is.

Waardig is dat er altijd iemand aanwezig is bij dit unieke moment, zowel in het ziekenhuis als in het crematorium in Lochristi, waar de meesten gecremeerd en uitgestrooid worden. Waardig is dat de naam van de overledene wordt genoemd, dat een gedicht of gebed klinkt voor haar of hem, dat de aanwezigen zich verzamelen rond de urne voor een moment van afscheid, dat er iemand bij is op de strooiweide of op het kerkhof.

Onze eigen menswaardigheid tonen

De doden  begraven is in elke cultuur belangrijk. Bij het afscheid van de wereld tonen we door aanwezig te zijn onze eigen menswaardigheid, ook al weten we niet hoe dat leven gelopen is. Dat oordeel komt ons niet toe. Als vrijwilliger spreken we enkele woorden uit en maken daarmee het afscheidsmoment zachter voor aanwezige familie of vrienden, weegt de stilte niet zo zwaar. Er zijn, als er familie, vrienden of hulpverleners komen, ook vaak warme ontmoetingen. Natuurlijk ook veel onmacht, verdriet en soms ontreddering bij onverwacht overlijden. Het is goed dat we er dan bij zijn als vrijwilliger.

Een jaarlijkse herdenking

In juni heeft elk jaar een herdenking plaats op de Westerbegraafplaats. Alle overledenen worden genoemd en hun naam wordt op een steen geschreven. De vrienden of familieleden mogen deze steen meenemen, of hij wordt rond de herdenkingsboom gelegd. Het is elk jaar een bijzonder moment. Er zijn mensen die iets vertellen, een gedicht voorlezen. Er wordt muziek gespeeld. Er is een ritueel dat iedereen betrekt bij het gebeuren. Nadien kan er nagepraat worden.

Ik wil graag afronden met een gedicht van de dichtersgroep Pazzi di Parole voor Contactpunt Waardige Uitvaart:

Niet langer tussen vier muren of verbleekte dromen,
maar zoveel ruimer woon je nu
met een vergezicht op altijd
en tot nooit meer triest

hoe groot of klein we ook waren of zijn,
in the end, my friend,
worden we allemaal even licht
met gratis vervoer van ster tot ster

Bekijk je liever de video? > KLIK HIER
Wat sprak je aan? Deel het met de online community… Schrijf hieronder je commentaar >