God van het atheïsme (tekstversie)

God van het atheïsme. Een bizarre titel…

En toch. Veel vormen van atheïsme zijn verbonden met een godsbeeld dat thuis hoort in een wereld die niet langer de onze is. De god die letterlijk als schepper van het universum wordt gezien, die de geschiedenis leidt volgens zijn wil, die soms op wonderlijke wijze tussenbeide komt, dat is niet de God van de hedendaagse gelovige. Dat is ook niet de god van de Bijbel.

Geloofswaarheden?

Bovendien gaat geloven ook niet om het onderschrijven van allerlei geloofswaarheden. Er is een belangrijk verschil tussen het aanvaarden “dàt God bestaat” en “geloven in God”. Geloven in God heeft te maken met overgave, met “toevertrouwen aan”.

God lijkt afwezig

De realiteit van lijden en onrecht betekent voor gelovige mensen een ware uitdaging. De overgave komt dan echt wel onder druk te staan. God lijkt afwezig. Er is van zijn liefde niets te bespeuren. Hier stoten we op een grens van ons begripsvermogen. Dat geldt zowel voor gelovigen als voor atheïsten. In die zin is atheïsme geen aanval op het geloof. Het heeft vooral te maken met de onmogelijkheid om rationeel in het reine te komen met de werkelijkheid van lijden en onrecht. Daarom is respect voor een existentieel atheïsme hier op zijn plaats. Het gaat om een “niet anders kunnen” vanuit een eerlijk doordacht humanisme.

Theresia van Lisieux

Een wellicht verrassend voorbeeld is Theresia van Lisieux. Ze heeft een persoonlijke geloofsvorm ontdekt en ervaren, en beschreven in een eigen bijzondere stijl en taal. De Franse kerk van de 19^e eeuw was bezeten door een krampachtige strijd tegen het om zich heen grijpende atheïsme. Hiertegen trok de kerk ten strijde als tegen een vijand. In plaats van dit grote, onwankelbare geloof, kiest Thérèse voor haar eigen “kleine weg”. Het is een keuze die haar vreugde brengt, maar ook perioden waarin ze helemaal geen ervaring heeft van God. Zij ervaart duisternis en innerlijke verlatenheid. God is ver weg. Kort voor haar dood zegt ze “ik geloof niet dat er na dit sterfelijk leven nog iets komt”. Merkwaardig genoeg aanvaardt ze deze godsverlatenheid en haar verlies van religieuze zekerheid als uitdrukking van een solidariteit met niet-gelovigen.

Foto: De Heilige Theresia van Lisieux (Alençon, 2 januari 1873 – Lisieux, 30 september 1897) © Vatican Media

Zuster van niet-gelovigen

Ze beschouwt de niet-gelovigen als haar broeders en zusters met wie ze aan een zelfde tafel zit en hetzelfde brood eet, en ze vraagt Jezus haar niet van die tafel weg te sturen. Thérèse wilde zuster zijn van deze niet-gelovigen.

Van God verlaten

Het is aangrijpend te vernemen dat ze haar geloof verloren heeft en al haar zekerheid en licht kwijt is. Ze is alleen nog maar in staat om lief te hebben. Ze verhoudt zich tot God in de hartstocht van de liefde. Het is merkwaardig hoe ze de rigoureuze kerkelijke sfeer van die dagen overstijgt. Zij  ontdekt vreugdevolle en dankbare aanvaarding van haar eigen zwakte,  als een ruimte waarin Gods liefde en barmhartigheid kan binnentreden. Ook Jezus voelde zich van God verlaten. Daarom is de lijdende Christus zo belangrijk voor haar.

Creatief geloof

Thérèse leert ons een geloof dat creatief is. Een geloof dat levenssituaties geduldig en kritisch leert interpreteren en hun nieuwe, verborgen, diepere zin kan ontdekken. Zij probeerde haar eigen ervaring van Godverlatenheid te zien als een bijzonder geschenk en een uitdaging. Zo werd de existentiële waarheid van het atheïsme dat God ver van ons verwijderd is, onderdeel van haar eigen geloof.

Een kleine weg

Dat leert ons het merkwaardige leven van Theresia van Lisieux. Een “kleine weg” van respect voor het lijden van deze wereld, voor de ervaring van godloosheid. Want de liefde vergaat nimmer.

Bekijk je liever de video? > KLIK HIER
Wat sprak je aan? Deel het met de online community… Schrijf hieronder je commentaar >