Een zoektocht naar diepe voldoening

Een zoektocht naar diepe voldoening

We staan stil bij een zoektocht die vele mensen bezig houdt. Méér dan “bezighoudt”. Er is een onrust die hen niet loslaat. Het gaat niet over materiële zaken. Niet over financiën. Maar over innerlijke rust. Of ze wel bezig zijn met de betekenis van wat ze aan het doen zijn. Er is zo veel in hun leven dat automatisch gebeurt. Zonder nadenken en zonder zorgen maar ook zonder diepe voldoening. Lucas vertelt ons daarover een betekenisvol verhaal.

Jezus en Zacheüs

Hij kwam in Jericho en trok door de stad. Daar was een man die Zacheüs heette. Hij was oppertollenaar en hij was rijk. Hij wilde wel eens zien wat Jezus voor iemand was, maar het lukte hem niet vanwege de mensenmassa, want hij was klein van stuk. Daarom rende hij vooruit en klom in een moerbeivijgenboom om Hem te zien te krijgen, want Hij zou daar voorbijkomen.

Toen Jezus bij die plek kwam, keek Hij omhoog en zei tegen hem: ‘Zacheüs, kom vlug naar beneden; vandaag moet Ik in uw huis verblijven.’ Hij kwam vlug naar beneden en ontving Hem met vreugde. Iedereen die het zag sprak er schande van. ‘Hij neemt zijn intrek bij een zondaar’, zeiden ze.

Zacheüs richtte zich tot de Heer. ‘Heer,’ zei hij, ‘hierbij geef ik de helft van mijn bezit aan de armen, en als ik iemand iets heb afgeperst, vergoed ik het viervoudig.’ Jezus zei tegen hem: ‘Vandaag is er redding gekomen voor dit huis, want ook hij is een zoon van Abraham. De Mensenzoon is immers gekomen om te zoeken en te redden wat verloren is.’

(Lucas19, 1-10)

Geen vrede met zijn leven

Het is een mooi verhaal over Zacheus: een rijke tollenaar die gehoord heeft over een zekere Jezus: een man die nogal wat opschudding veroorzaakt. Zacheus, een man van de wereld, van de financiële elite, is geïntrigeerd. Hij wil die Jezus van naderbij horen en zien. Hij zet het op een lopen om in een vijgenboom te klauteren en Jezus goed te kunnen zien. Hij moet wel héél geïnteresseerd zijn. Misschien weet hij zelf niet eens wat hij zoekt, maar hij heeft geen vrede met zijn leven zoal het nu is. Hij is benieuwd.

Een diep verlangen

Zacheus leeft met een onbestemd verlangen naar iets wat hij zelf niet onder woorden kan brengen. Het heeft veel van een onvoldaanheid, een onvervuldheid. Een vage onrust die zijn nachten verstoort.

Zacheus en met hem vele mensen herkennen dat. Er moet iets anders zijn. Iets wat inhoud geeft aan je leven. Er zijn uiteraard versterkende middelen die je meer zin kunnen geven in het leven. Ook op gebied van mentale gezondheid is er een rijk aanbod. Zacheus zoekt iets anders. Hij loopt rond op zoek naar wat men “spiritualiteit” noemt, en hij vindt het niet. Maar misschien heeft hij niet op de juiste plaats gezocht.

Het onderzoek van Rik Torfs

Na veel zoeken komt hij terecht bij een zekere Rik Torfs. Deze man heeft een onderzoek gedaan naar de spiritualiteit zoals zij onder vooraanstaande eminenties in de RK kerk wordt beleefd. Het Vaticaanse decor waar de gesprekken zich afspelen is prachtig. Zacheus luistert vol belangstelling naar wat deze plechtige heren vertellen over hun spiritualiteit.

In tegenstelling tot zijn eigen moeizame zoektocht blijkt er voor deze eminenties nauwelijks een probleem te bestaan. “Natuurlijk geloof ik in God”! “Je kunt uiteraard niet bewijzen dat God bestaat, want dat is een mysterie. Maar dat moet een mens nu eenmaal geloven”. En daar houdt het ongeveer op. Voor een Vaticaanse prelaat een gedurfde uitspraak! “Waarom zou ik anders priester geworden zijn”. Het gaat namelijk om een roeping die van boven komt! Het klinkt met een vanzelfsprekendheid die tegelijk wat krampachtig klinkt. Maar “twijfel wordt overwonnen in het gebed”.

Evidente waarheden

Zacheus kijkt uit. Hij doorprikt de forse antwoorden die een zekere onrust laten doorschemeren. Zoeken hoort er niet bij. En dat verbaast Zacheus. Het irriteert hem ook. Het klinkt als een banale zelfzekerheid. En dat is niet het houvast dat hij zoekt. Hij, Zacheus heeft namelijk een afschuw van de kerkelijke dogma’s zoals die als onbetwijfelbare waarheid worden voorgehouden. Hij blijft liever nog even in zijn vijgenboom zitten eer hij neerdaalt op de platte grond van evidente waarheden.

Geen pose

Neen, hij geeft zich niet gewonnen aan de klinkklare antwoorden die voor het grijpen liggen. Een vaste kerkleer uit het verleden is aan hem niet besteed. Hij weet hoe priesters en eminenties zich verstoppen achter die vaste zekerheden. En eerlijk, het is geen pose die Zacheus aanneemt. Hij is ook niet de keikop die overal vragen bij stelt om interessant over te komen. Hij is wél onder de indruk van de man over wie zoveel gesproken wordt. Omwille van de uitstraling die van hem uitgaat. Jezus is zijn naam.

Vrije keuze

Zacheus is nieuwsgierig. Hij vindt punten van overeenkomst met zijn eigen aanvoelen. Zoals Jezus kan ook hij het niet hebben van onwrikbare regels en absolute uitspraken. Die Jezus vertelt. Hij vertelt boeiende verhalen die hem te denken geven. Over die vader en hoe hij omgaat met zijn zoon die verloren was gelopen. En over de barmhartige Samaritaan. Die Jezus dringt geen waarheden op. Hij laat mensen de vrije keus.

De dynamiek van het zoeken

Misschien is het de moeite waard om die mens van naderbij te leren kennen. Voor Zacheus breekt het ijs wanneer hij bij name genoemd wordt: “kom maar hier, Zacheus”. Hij wordt helemaal warm van binnen. Het is een geschenk zoals hij er nog geen heeft ervaren. Zijn onbestemd zoeken krijgt een heel nieuwe dynamiek. Hij aarzelt niet meer om uit zijn boom naar beneden te komen. Hij is bereid te luisteren naar wat die Jezus te zeggen heeft. Laat de priesters en eminenties maar razen met hun onfeilbare waarheden. Hij laat zich niet imponeren door al die grootspraak. Hij verkiest het gezelschap van die Jezus.

Een ruimte die open gaat

Kom naar beneden, Zacheus. Nu weet je: er is iemand die je radeloosheid heeft gezien. Hij begrijpt je. Hij gaat met je mee. Vertel hem over je onbehagen, je onzekerheid. Hij zal je niet oordelen. Uit zichzelf zegt Zacheus: al dat geld dat ik verzameld heb: dat hoeft allemaal niet meer. Hij voelt zich opgelucht. Hij beseft: er is nog een heel eind te gaan. Maar wàt een ruimte die open gaat.

Ignace D’hert o.p.
6/1/2025